ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ
Γιατί η Τουρκία δεν επικυρώνει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας; Ποιες επενδύσεις στην Ελλάδα ενδιαφέρουν τους Τούρκους επιχειρηματίες; Τι διεκδικεί η Αγκυρα στη θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της Κύπρου; Θεωρεί ότι υπάρχουν χρονοδιαγράμματα στο Κυπριακό; Εχει ξεπεράσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τα προβλήματα υγείας; Ο νέος πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα, Κερίμ Ουράς, απαντάει σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στην «Κ».
– Ποια είναι η πρώτη σας εντύπωση από την Ελλάδα;
– Πολύ ενδιαφέρουσα. Η Ελλάδα διέρχεται μια δύσκολη περίοδο. Ωστόσο, γνωρίζοντας τον ελληνικό λαό, πιστεύω ότι έχετε τα μέσα, τις δυνατότητες να υπερβείτε τις δυσκολίες. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις στενά, δεν μπορούμε να είμαστε ήσυχοι όταν το σπίτι του γείτονα έχει προβλήματα.
– Πέρασαν περίπου δύο χρόνια από την επίσκεψη του πρωθυπουργού Ερντογάν στην Αθήνα και τη σύγκληση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας. Η επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία και η δεύτερη συνάντηση του Ανωτάτου Συμβουλίου έχει αναβληθεί αρκετές φορές. Υπάρχει κάτι νεότερο επ’ αυτού;
– Η μπάλα είναι στην ελληνική πλευρά. Οταν ο κ. Παπαδήμος ανέλαβε καθήκοντα, σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρωθυπουργό Ερντογάν συμφώνησαν ότι η δεύτερη συνάντηση θα πρέπει να γίνει, αλλά ο κ. Παπαδήμος εξήγησε ότι η προτεραιότητα είναι στην αντιμετώπιση των ζητημάτων της οικονομίας και ότι η συνάντηση θα μπορούσε να ακολουθήσει με την πρώτη ευκαιρία.
– Υπήρξαν απτά αποτελέσματα από τις συμφωνίες που υπεγράφησαν πριν από δύο χρόνια;
– Πολλά. Σε επίπεδο οικονομίας κατ’ αρχάς, το ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών σχεδόν διπλασιάστηκε επ’ ωφελεία της Ελλάδας. Στον τουρισμό, η αύξηση είναι θεαματική εν πολλοίς χάρη στη διευκόλυνση βίζας για τα πράσινα διαβατήρια και εργαζόμαστε πάνω σε επιπλέον διευκολύνσεις, κυρίως για τα νησιά. Γενικότερα, σε όλα τα πεδία υπάρχουν βελτίωση και πρόοδος.
– Παρά τη βελτίωση, ωστόσο, οι εντάσεις στις διμερείς σχέσεις παραμένουν. Πρόσφατα, είχαμε μια υπέρπτηση πάνω από ελληνικό νησί και το τουρκικό ΥΠΕΞ αντέδρασε έντονα στη διαμαρτυρία του ελληνικού ΥΠΕΞ για το περιστατικό. Γιατί συνεχίζεται η ένταση στο Αιγαίο;
– Oι διαφορές μας σε πολλά ζητήματα παραμένουν. Εστιάζω στα θετικά. Εχουμε καλύψει πολύ έδαφος. Θεωρούμε ότι όλα τα ζητήματα στο τραπέζι είναι επιλύσιμα. Και θα πρέπει να πω ότι οι υπερπτήσεις έχουν μειωθεί θεαματικά. Εχω τον σχετικό πίνακα που καταγράφει ότι στο Αιγαίο το 2009 είχαμε 51 περιστατικά, το 2010 είχαμε 20, το 2011 είχαμε δύο και το ’12 έχουμε μόλις ένα. Καταγράφεται μεγάλη αποκλιμάκωση.
– Ωστόσο, όταν αναφερόμαστε σε πρακτικές αμφισβήτησης εθνικής ακεραιότητας, δεν έχει σημασία αν τα περιστατικά είναι 50 ή ένα, σωστά;
– Υπάρχουν οι διερευνητικές συνομιλίες που συνεχίζονται και είμαι αισιόδοξος ότι στο τέλος θα καταφέρουμε να βρούμε λύση σε όλα τα θέματα του Αιγαίου. Ενας καλός τρόπος να λύσουμε αυτά τα θέματα θα ήταν να λύσουμε το Κυπριακό. Θα δημιουργούσε νέα ατμόσφαιρα, θα επανενεργοποιούσε την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, θα έδειχνε τον δρόμο για επίλυση των ζητημάτων στο Αιγαίο.
– Στην προσπάθεια επίλυσης των όποιων διαφορών, ωστόσο, αξιοποιούμε όλα τα διαθέσιμα εργαλεία; Η Τουρκία διακηρύσσει ότι επιθυμεί να διαδραματίσει σταθεροποιητικό ρόλο και ζητεί από όλους σεβασμό στο διεθνές δίκαιο. Ομως, μέχρι σήμερα δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Δεν είναι κάπως αντιφατικό αυτό;
– Δεν το βλέπουμε έτσι. Λειτουργούμε με βάση το διεθνές δίκαιο, ωστόσο ορισμένες από τις πρόνοιες της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας δεν λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της sui generis κατάστασης στο Αιγαίο. Συμφωνούμε με το 98% όσων προβλέπει η συνθήκη, ωστόσο υπάρχουν μερικά σημεία με τα οποία έχουμε πρόβλημα και δεν μπορούμε να προσχωρήσουμε σε αυτή. Μέχρι τότε, δεν μας δεσμεύει και θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις διαφορές μας με τρόπο που να λαμβάνει υπόψη τις ευαισθησίες και των δύο πλευρών.
– Για την Ελλάδα, οι διερευνητικές έχουν ως αντικείμενο τον καθορισμό υφαλοκρηπίδας. Εσείς μιλάτε για όλα τα ζητήματα στο Αιγαίο. Τι περιλαμβάνουν οι διερευνητικές;
– Δυστυχώς, η αρχή της εμπιστευτικότητας, που διέπει τις συνομιλίες, δεν μου επιτρέπει να μπω σε λεπτομέρειες.
Πολυμερής διαδικασία για το Κυπριακό
– Το τελευταίο διάστημα διατυπώνονται πολλοί υπαινιγμοί για το τι συμβαίνει εσωτερικά στην Τουρκία σε σχέση και με την κατάσταση της υγείας του κ. Ερντογάν και το ενδεχόμενο αλλαγής ηγεσίας. Πώς το σχολιάζετε;
– Εχουμε σταθερή κυβέρνηση και η υγεία του πρωθυπουργού μας είναι καλή, επέστρεψε στα καθήκοντά του. Ο κ. Παπαδήμος του έστειλε ευχετήριο μήνυμα. Οσον αφορά την εσωτερική διαμάχη, η Τουρκία παρουσιάζει μεγάλη ανάπτυξη της οικονομίας και πολλοί θεσμοί επαναπροσδιορίζονται, οι δομές τους δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις. Η Τουρκία διέρχεται μια υγιή περίοδο επαναπροσδιορισμού του εαυτού της με δημοκρατικό τρόπο.
– Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος μίλησε πρόσφατα στην επιτροπή της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης για την τροποποίηση του Συντάγματος. Η παρουσία του εκεί σηματοδότησε κάτι νέο και σημαντικό. Είχαμε, επίσης, την ιστορική επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, κ. Αχμέτ Νταβούτογλου, στο Φανάρι. Αλλάζει η κατάσταση για τις μειονότητες στην Τουρκία;
– Κάνουμε μεγάλα βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Και άλλοι θρησκευτικοί ηγέτες επισκέφθηκαν την Εθνοσυνέλευση· πιστεύω ότι στο νέο Σύνταγμα θα αντικατοπτρίζονται οι παρατηρήσεις τους. Εχουν βελτιωθεί τα πράγματα στα θρησκευτικά ζητήματα. Το κάνουμε για τους πολίτες μας και όχι στη βάση αμοιβαιότητας. Την ίδια στιγμή, υπάρχουν πολλά να γίνουν στον πολιτιστικό τομέα. Υπάρχει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και στις δύο πλευρές, κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας. Μπορούμε να είμαστε πιο ενεργοί στη συντήρηση των μνημείων. Ενώ βελτιώνουμε τις συνθήκες για τις μειονότητες στην Τουρκία, στην Αθήνα δεν υπάρχει τζαμί για τους μουσουλμάνους, ούτε στη Θεσσαλονίκη. Υπάρχουν χώροι που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν, ελπίζουμε το θέμα να επιλυθεί σύντομα.
– Σε σχέση με το Κυπριακό, ο γ.γ. του ΟΗΕ εξέφρασε τις σκέψεις του για μια διεθνή διάσκεψη. Συμφωνείτε με μια τέτοια προοπτική;
– Ναι, απόλυτα. Εσωτερικά στην Κύπρο, οι Ελληνοκύπριοι είναι πιο ισχυροί, οι Τουρκοκύπριοι λιγότεροι, μη αναγνωρισμένοι, αδύναμοι. Αυτή η ανισορροπία αποκαθίσταται με τη συμμετοχή Τουρκίας και Ελλάδας. Μια πολυμερής διαδικασία θα βοηθούσε σημαντικά στην προώθηση της προσπάθειας για λύση. Εχει γίνει σημαντική δουλειά στις απευθείας διαπραγματεύσεις που είναι απόλυτα κυπριακή διαδικασία και την υποστηρίζουμε. Ωστόσο δείχνουν να έχουν φθάσει σε ένα σημείο που δεν μπορούν να προχωρήσουν περαιτέρω.
– Υπάρχει κάποιας μορφής χρονοδιάγραμμα;
– Υπάρχουν δύο φυσικά εμπόδια μπροστά μας. Η προεδρία των Ελληνοκυπρίων στην Ε.Ε. και οι εκλογές τους τον Φεβρουάριο του 2013. Το παράθυρο ευκαιρίας κλείνει. Δεν υπάρχει πολύς χρόνος. Θεωρούμε ότι μια λύση είναι εφικτή, πρέπει να βρεθεί, δεν μας ικανοποιεί το status quo, αλλά υπάρχει όριο στο πόσο μπορεί να παραταθεί η διαδικασία. Υπάρχει φυσικό χρονοδιάγραμμα. Τώρα είναι η στιγμή να δράσουμε. Η διαδικασία επικύρωσης ενδεχόμενων αποφάσεων θα χρειαστεί 2-3 μήνες. Δεν εννοούμε ότι αν δεν γίνει κάτι μέχρι τότε όλα τελειώνουν, αλλά είναι ένα φυσικό χρονοδιάγραμμα.
– Οι εξελίξεις σχετικά με τα ενεργειακά αποθέματα στην Κύπρο βοηθούν στην επίλυση του Κυπριακού ή το καθιστούν περισσότερο περίπλοκο;
– Είναι άκαιρες και μη βοηθητικές οι κινήσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς, γιατί τα ενεργειακά αποθέματα είναι ομοσπονδιακό κτήμα. Πρέπει να γίνει κατανομή. Και οι δύο πλευρές έχουν δικαιώματα και μερίδιο. Οι ε/κ έχουν παραδεχθεί ότι οι τ/κ έχουν δικαιώματα. Οι έρευνες άρχισαν μια κρίσιμη στιγμή, καθώς οι διαπραγματεύσεις εισέρχονταν στην τελική φάση. Ετσι, θεωρούμε ότι δεν βοήθησαν καθόλου.
– Πριν από μερικές εβδομάδες, όταν η Κύπρος ανακοίνωσε τη δεύτερη φάση ερευνών, το τουρκικό ΥΠΕΞ ανακοίνωσε ότι θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να εμποδίσει αυτή την εξέλιξη. Τι σημαίνει αυτή η ανακοίνωση;
– Τα οικόπεδα 1, 4, 5, 6 και 7, που ανακοινώθηκαν, υπερκαλύπτουν τουρκική υφαλοκρηπίδα, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του δικού μας υπουργείου Εξωτερικών. Για να το κάνουμε πιο σαφές, εμείς λέμε ότι η επίμαχη περιοχή δεν είναι καθορισμένη. Δεν λέμε ότι ανήκει σε εμάς, λέμε ότι δεν έχει καθοριστεί σε ποιον ανήκει και υπερκαλύπτει ενδεχόμενες διεκδικήσεις της Τουρκίας. Ετσι θα πρέπει να διευθετηθεί αυτό το θέμα, μετά την εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό, με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών.
Η προοπτική της Ελλάδος
– Η Ελλάδα βρίσκεται στη δίνη της οικονομικής κρίσης. Μπορούν από την κρίση να προκύψουν ευκαιρίες για τις διμερείς σχέσεις;
– Η διεθνής κοινότητα, οι δανειστές είναι πολύ αυστηροί με την Ελλάδα. Οσον αφορά τις διμερείς σχέσεις, πιστεύω ότι υπάρχουν πολλές ευκαιρίες. Υπάρχει ενδιαφέρον στην Τουρκία για τις ιδιωτικοποιήσεις, ενώ υπάρχει ενδιαφέρον και από Ελληνες επιχειρηματίες για την Τουρκία. Καταγράφεται ενδιαφέρον από Ελληνες να επιστρέψουν στην Κωνσταντινούπολη. Ανθρωποι που έφυγαν ψάχνουν τις δυνατότητες επιστροφής και το ενθαρρύνουμε. Πριν έρθω στην Αθήνα συναντήθηκα με τον Αλί Μπαμπατζάν, ο οποίος μου είπε ότι κοιτάζοντας τον χάρτη αντιλαμβάνεται κανείς ότι η οικονομική προοπτική της Ελλάδας βρίσκεται στην Ανατολή. Οι υπόλοιποι γείτονες δεν έχουν πολλά να της προσφέρουν, ενώ η Τουρκία έχει.
– Πού εστιάζεται το ενδιαφέρον Τούρκων επιχειρηματιών για τις ιδιωτικοποιήσεις στην Ελλάδα;
– Είναι λίγο πρόωρο να το πούμε. Θα πρέπει να πω ότι υπάρχει κάποιος σκεπτικισμός για τον υπερπροστατευτισμό στα εργασιακά. Οι ιδιωτικοποιήσεις θα πρέπει να συνοδευθούν με την απελευθέρωση στην αγορά εργασίας. Μια άλλη δυσκολία για τους Τούρκους επιχειρηματίες σε σχέση με την Ελλάδα είναι οι περιορισμοί που απορρέουν από τη Συνθήκη Σένγκεν. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει ενδιαφέρον για τον τραπεζικό τομέα, τον τουριστικό, την ενέργεια, τις υποδομές, όπως λιμάνια, σιδηρόδρομοι, ακτοπλοϊκές γραμμές.
