Ένας σχεδόν αιώνας αφωνίας και σιωπής πέρασε από τότε ένας στρατός που δεν ηττήθηκε ακολουθούμενος από πρόσφυγες, όπως έγραψε ο Έρνεστ Χεμινγουέι, πέρασαν τον ποταμό Έβρο. Ένας αιώνας από τότε που χιλιάδες άνθρωποί μας, άφησαν τις οικίες τους, τα εκπαιδευτήρια, τους χώρους λατρείας τους, αυτά που είχαν οικοδομήσει, οι δικοί τους πρόγονοι, αιώνες πριν. Κορυφαία στιγμή του ξεριζωμού η φυγή από την Αδριανούπολη, το Κάραγατς και τα χωριά της περιοχής. Τότε που οι Αδριανουπολίτες θυσιάστηκαν για να σωθεί η Ελλάδα. Η νέα, όπως το συνθετικό στην ονομασία πριν από πολλές πόλεις και χωριά των Θρακών στην Ελλάδα, Ιφιγένεια, ήταν η Αδριανούπολη. Μία Ιφιγένεια που έσωσε την Ελλάδα του 1922.
Ο πολιτισμικός, κοινωνικός, οικονομικός, θρησκευτικός πλούτος, η φύση, το δομημένο περιβάλλον, καταστράφηκε και οι άνθρωποι αναζήτησαν καταφύγιο όσο γινόταν πιο κοντά στις εστίες τους, στην πατρίδα. Για να τη βλέπουν με τα μάτια του σώματος και της ψυχής. Η Νέα Ορεστιάδα, σχεδιάστηκε από την αρχή για να στεγάσει τους διωγμένους Αδριανουπολίτες, ενώ στην Αλεξανδρούπολη, βρήκαν καταφύγιο άλλοι τόσοι στα «Καραγατσιανά». Ο νομός Έβρου ήταν ο χώρος όπου εγκαταστάθηκαν σχεδόν όλοι οι Θρακιώτες της περιοχής της Αδριανούπολης, ωστόσο λίγα χρόνια αργότερα πολιτικές και οικονομικές συγκυρίες, οδήγησαν χιλιάδες εκτός της περιοχής, στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, στη Γερμανία, και στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης.
Κάθε βιβλίο, κάθε προσπάθεια, κάθε αναφορά, στην ιδιαίτερη μας πατρίδα, τη Θράκη, την Αδριανούπολη, είναι μία ψηφίδα για να σχηματιστεί ξανά το ψηφιδωτό που καταστράφηκε το 1922. Το ψηφιδωτό το οποίο προσπαθούν θεσμοί, πρόσωπα, σύλλογοι να συνθέσουν ξανά, για να επανέλθουν οι μνήμες, οι εικόνες, οι μυρωδιές. Από τη γέφυρα στο ποτάμι, τα ωραία και φωτεινά σχολεία, τις εκκλησίες, τα όμορφα δέντρα, τα «καραγάτσια», μέχρι τα αρτοποιεία, τα ζαχαροπλαστεία και το σιδηρόδρομο. Αυτόν που κάθε Αδριανουπολίτης και απόγονός του είχε ως εικόνα ζωής, ορόσημο και ένωση Δύσης – Ανατολής και αντίστροφα, μέχρι που να απαξιωθεί και να στέκεται σήμερα εγκαταλελειμμένος και καταστραμμένος.
Η συμβολή του βιβλίου για την Αδριανούπολη, το Κάραγατς, τη Νέα Ορεστιάδα, είναι αναμφισβήτητα σημαντική και καθοριστική. Σημαντική γιατί αναδεικνύει παλιά αλλά όχι ξεχασμένα και φέρνει στο πεδίο της σκέψης μας την καταγωγή μας, την κληρονομιά μας. Αυτήν που δεν πρέπει να παραδώσουμε ακόμη μία φορά, την ώρα που οι θύτες προκαλούν ζώντες και τεθνεώτες. Καθοριστική γιατί από το χώρο των συναισθημάτων και της συγκινησιακής φόρτισης ως τρόπου προσέγγισης της Θράκης, της Αδριανούπολης και των άλλων πατρίδων της καθ΄ ημάς Ανατολής, περάσαμε στη δυναμική, παραγωγική, ζωντανή και δημιουργική μνήμη. Η συνεισφορά των συγγραφέων στην ανάκτηση της μνήμης, είναι μεγάλη, δημιουργώντας συνθήκες για την αλήθεια, δηλαδή τη μη λήθη. Όπως έγραφε ο Τσέχος συγγραφέας Μίλαν Κούντερα, «η πάλη του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι η πάλη της μνήμης κατά της λήθης».
Πηγή: http://malkidis.blogspot.com/
